Với sự thay đổi và bổ sung từ Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (hiệu lực từ 01/7/2025), nhiều doanh nghiệp đang đặt câu hỏi liệu có bắt buộc đóng BHXH cho người lao động trong thời gian thử việc hay không. Câu trả lời không chỉ phụ thuộc vào hình thức hợp đồng mà còn liên quan đến cách doanh nghiệp thực hiện ký kết và phân loại người lao động.
Không phải ai thử việc cũng đóng BHXH
Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 và hướng dẫn tại Nghị định 158/2025/NĐ-CP, doanh nghiệp không bắt buộc phải đóng BHXH cho người lao động nếu chỉ ký hợp đồng thử việc độc lập. Nghĩa là, nếu người lao động và người sử dụng lao động ký riêng một hợp đồng thử việc (không kèm theo hợp đồng lao động chính thức), thì người thử việc không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Quy định này giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong tuyển dụng, đồng thời tránh phát sinh nghĩa vụ tài chính trong giai đoạn người lao động chưa chính thức được nhận vào làm việc lâu dài.
Nhưng nếu thử việc nằm trong hợp đồng lao động - vẫn phải đóng
Một số doanh nghiệp hiện nay lựa chọn ký hợp đồng lao động xác định thời hạn (từ 1 tháng trở lên) và ghi rõ thời gian thử việc ngay trong hợp đồng này. Theo quy định, đây vẫn được xem là hợp đồng lao động có giá trị pháp lý, do đó toàn bộ thời gian, bao gồm cả giai đoạn thử việc ghi trong hợp đồng, đều phải được tính là thời gian tham gia BHXH bắt buộc.
Do đó, nếu doanh nghiệp áp dụng mô hình “thử việc trong hợp đồng lao động”, việc không đóng BHXH trong thời gian thử việc là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính.
Vi phạm có thể bị phạt tới 75 triệu đồng
Theo quy định hiện hành, nếu doanh nghiệp thuộc diện phải đóng BHXH nhưng cố tình không thực hiện, mức phạt có thể lên đến:
- Từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng BHXH (đối với cá nhân vi phạm).
- Từ 24% đến 30%, tối đa 75 triệu đồng (đối với tổ chức vi phạm).
Ngoài ra, doanh nghiệp sẽ bị buộc truy thu toàn bộ số tiền chưa đóng, kèm theo tiền lãi chậm nộp theo mức do cơ quan bảo hiểm xã hội công bố từng thời kỳ.
Khuyến nghị cho doanh nghiệp và người lao động
-
Doanh nghiệp cần phân biệt rõ ràng giữa hợp đồng thử việc và hợp đồng lao động. Nếu thử việc độc lập, có thể không cần đóng BHXH. Nhưng nếu hợp đồng mang tính chất lao động chính thức, kể cả có nội dung thử việc, thì vẫn phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ.
-
Người lao động cần đọc kỹ hợp đồng trước khi ký, đặc biệt là phần tên gọi, thời gian làm việc và quyền lợi liên quan đến BHXH. Trường hợp không được tham gia BHXH đúng quy định, người lao động có thể gửi đơn phản ánh tới cơ quan thanh tra lao động hoặc BHXH nơi doanh nghiệp đặt trụ sở.
-
Bộ phận nhân sự và kế toán của các công ty nên cập nhật liên tục quy định pháp luật về BHXH để tránh rủi ro pháp lý và xử phạt không đáng có.
